89 Plakate
Vele bekende internationale ontwerpers zoals Pierre Bernard en Gunter Rambow en Experimental Jetset en drie academies waaronder de Willem de Kooning academie Rotterdam waren uitgenodigd een mening te vormen over de veranderingen in Europa, 20 jaar na de val van de muur en het einde van de koude oorlog. Deze posters waren levensgroot te zien op de belangrijkste plek in Berlijn: Unter den Linden. Dit project '89 plakate' georganiseerd door redactioneel ontwerpbureau Anschlaege, was onderdeel van het internationaal forum over wetenschap, cultuur politiek media en debat 'Geschichtsforum 1989 / 2009' (28 t/m 31 mei 2009).
Elke ontwerper kreeg een thema toebedeeld. Mijn thema was: Nation (Europe, Volk). Hieronder volgt de begeleidende tekst bij mijn poster.
Concept poster:
Wir sind ein Volk?
De eenwording van Europa tussen 1989 - 2009
'Wir sind ein Volk' scandeerden de demonstranten van de Peaceful Revolution na de val van de muur en riepen zo op tot eenwording van de Duitse staten. Op de poster gaat de leus een verband aan met het
thema 'natie' in relatie tot 'Europa' en komt samen als vraag; 'Hoe één is Europa?'. Hoe onvoorwaardelijk is deze eenheid eigenlijk? Zeker nu er een financiële crisis door de wereld jaagt lijken de individuele Europese landen in hun schulp terug te kruipen in plaats van de problemen samen te bestrijden.
colofon
• concept en organisatie: Anschlaege.de
• ontwerp poster: Renate Boere, Roy de Groot (stagiair)
Studenten
Drie academies: de academie KH Berlijn-Weissensee en de Ecole Superieure d'Art et de Design uit Parijs en mijn studenten van de Willem de Kooning academie Rotterdam, hebben deelgenomen aan het project '89 plakate'. De volgende studenten van de WdKA ontwierpen de posters op de afbeeldingen 5 t/m 7. Op afbeelding 5: de posters van Koen Evers(l) en Vera Foppele(r), op afbeelding 6: Marieke Dekker(l) & Bob Bouwense(r) en op afbeelding 7: Chayenne van den Brink(l) & Dionne Lausberg(r).
pag. 5 (links) Koen Evers
thema Vrijheid | In September 1989, vlak voor de val van de muur was er een demonstratie in Oost-Berlijn. De Oost-Duitsers riepen "Wir wollen raus wir wollen frei sein". Ze pikten het niet meer en wilden vrijheid. Het is 9 november 1989, de muur is gevallen. Oost mag weer naar west, je kan weer gaan en staan waar je wilt, eindelijk vrijheid! Maar hoe vrij zijn wij nu eigenlijk in het westen als grote merken ons manipuleren en vertellen wat we moeten eten, drinken en dragen om gelukkig en gezond te zijn?
De muur is gevallen en de massa's aan beeldmerken kunnen nu ook het oostelijke gedeelte van Berlijn gaan overspoelen. De Oost-Duisters denken dat ze om vrijheid hebben geroepen, omdat ze dachten dat dat aan de andere kant van de muur zat. Wat ze niet wisten is dat ze eigenlijk riepen om het merk 'FREI', om een wereld waarin grote merken je vertellen wat te doen en niet te doen in plaats van de overheid. De euforische Oost-duitsers lopen met open ogen van het ene machtssysteem in het andere...
pag. 5 (rechts) Vera Foppele
thema Democratie | De Westerse maatschappij probeert in landen zoals Afghanistan en China democratie in te voeren, en zien dit keer op keer mislukken. Wat ze niet zien is dat democratie een kans moet hebben om te groeien, en zijn eigen vorm aan te nemen in dat land. Immers, geen enkel democratisch land heft eenzelfde invulling van die democratie.
Democratie heeft dus tijd nodig en de wil van de bevolking om te kunnen werken. Om deze reden heb ik een poster gemaakt van een zaadje dat uitgroeit in een plant. Uit deze plant groeit een rood potlood: dit staat voor het rode potlood dat tijdens de verkiezingen word gebruikt (wat voor mij symbool staat voor democratie).
pag. 6 (links) Marieke Dekker
thema Surveillance | Toen ik begon met ontwerpen voor het thema ‘surveillance’ moest ik meteen denken aan strenge, norse mannen die andere mensen in de gaten houden. Om te zien of deze mensen, burgers, niets zeggen, doen of leven op een manier die verboden is. Het bespioneren van mensen is belangrijk in dit thema.
Dus ik maakte een beeld wat in eerste instantie een nors gezicht voorstelt. Maar als je beter kijkt ontdek je dat het in feite een stuk papier is waar je ogen uit kunt knippen en je mensen kunt bespioneren. Maar voordat je begint te knippen en nog beter kijkt, staat er in de kniplijnen: do not use after 09.11.1989.
pag. 6 (rechts) Bob Bouwense
thema Communisme | Het voormalige oostblok heeft sinds de val van de muur een grote verandering doorgemaakt. Deze verandering heb ik geprobeerd weer te geven in mijn poster. Hiervoor heb ik de gebalde vuist gebruikt, als symbool voor het communisme.
De gesloten vuist, veranderd langzaam in een open hand, als symbool voor de vrijheid. De voormalige communistische landen opende hun grenzen en de inwoners hoefden niet langer bang te zijn. Verraden worden en de daarop volgende straffen zijn er nu niet meer bij. Mensen kunnen elkaar open tegemoet treden en elkaar de hand schudden in vrijheid.
pag. 7 (links) Chayenne van den Brink
thema Utopie | Even terug naar de tijd (13-08-1961 tot 9-11-1989) waarin elke beweging werd vastgelegd door middel van een fotocamera. Leven onder een communistisch regime waarin geen tegenspraak werd geduld. De ‘luchtbrug’ (vervoer van producten tussen West en Oost door middel van vliegtuigen) zorgde in die tijd voor de enige mogelijkheid tot contact met de andere kant van de muur. Hoe zou het zijn om aan deze vreselijke realiteit te ontsnappen? Hoe kan je makkelijk aan de andere zijde van de muur komen, wanneer je maar wilt, zonder je leven op het spel te zetten? In die tijd nog een Utopie, op dit moment gelukkig de werkelijkheid.
pag. 7 (rechts) Dionne Lausberg
thema Kapitalisme | Al is het al (bijna) 20 jaar geleden dat Oost Duitsland bij West Duitsland is gevoegd, toch zijn er nog duidelijke verschillen tussen oost en west. Voormalige Oost Duitsers die jaren in een communistisch systeem hebben geleeft, hebben moeite zich aan het plotselinge kapitalisme aan te passen. De littekens van het communisme zijn nog duidelijk zichtbaar. Het oosten is armer dan het westen en in het oosten heerst meer werkloosheid. Een begrip wat in het communistische systeem niet voorkwam.
Dit heb ik willen weergeven door twee verschillende eurobiljetten aan elkaar te naaien. De 20 euro staat symbool voor het rijkere westen, de 5 euro staat symbool voor het armere oosten. Al zullen deze verschillen steeds kleiner worden, er zal altijd een litteken te zien blijven.